नोबेल शांतता पुरस्कार विजेते डेसमंड टुटू यांचे निधन

वर्णभेदाविरोधातील लढ्याचा नायक निवर्तला
नवी दिल्ली – आयुष्यभर वर्णभेदाविरोधात लढणारे दक्षिण आफ्रिकेचे संघर्ष नायक,नोबेल शांतता पुरस्कार विजेते आणि आफ्रिकेचे माजी आर्चबिशप डेसमंड टुटू यांचे रविवारी निधन झाले. वयाच्या ९० व्या वर्षी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. त्यांच्या निधनाने एका संघर्ष युगाचा अंत झाल्याची भावना जगभरात व्यक्त केली जात आहे.
१९९० च्या दशकात डेसमंड टुटू यांना प्रोस्टेट कॅ न्सर झाला होता. त्यामुळे उपचारासाठी त्यांना अनेकवेळा रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते. मात्र, वृद्धापकाळामुळे शरीर उपचाराला प्रतिसाद देत नसल्याने अखेर रविवारी त्यांनी या जगाचा निरोप घेतला. डेसमंड टुटू यांच्या निधनाबद्दल दक्षिण आफ्रिकेचे राष्ट्राध्यक्ष सिरील रामफोसा यांनी शोक व्यक्त केला आहे. आर्चबिशप एमेरिटस डेसमंड टुटू यांच्या निधनाने दक्षिण आफ्रिकेच्या लढवय्या आणि शूर पिढीचा अंत झाला आहे. त्यांनी वर्णभेदाविरोधात लढा देऊन आम्हाला एक नवीन दक्षिण आफ्रिका दिला. ते मानवाधिकाराविरोधात लढणारे युनिव्हर्सल चॅम्पियन होते, अशी शोकभावना रामफोसा यांनी व्यक्त केली आहे. मात्र टुटू यांच्या निधनाचे नेमके कारण त्यांनी स्पष्ट केले नाही.
डेसमंड टुटू यांना दक्षिण आफ्रिकेत रंगभेद विरोधाचे प्रतिक म्हणून ओळखले जाते. त्यांना देशाची नैतिक कम्पास म्हणूनही ओळखले जाते. त्यांनी नेहमी विवेकवादाची बाजू घेतली. रंगभेदाविरोधात अहिंसक लढा उभारल्याबद्दल त्यांना १९८४ मध्ये शांततेचा नोबेल पुरस्कार देऊन गौरवण्यात आले होते.
१९८६ मध्ये केपटाऊनमध्ये ते पहिले आर्चबिशप बनले. आफ्रिकन नॅशनल काँग्रेसच्या सरकारशी चर्चा झाल्यानंतर १९९० मध्ये नेल्सन मंडेला यांना तुरुंगातून सोडण्यात आले. त्यानंतर वर्णभेदाविरोधातील कायदा संपुष्टात आणला गेला. १९९४ मध्ये विजयी झाल्यानंतर राष्ट्राध्यक्ष मंडेला यांनी मोठा निर्णय घेतला. वर्णभेदाच्या काळात मानवाधिकाराचे हनन झाले होते. त्याची चौकशी करण्यासाठीच्या आयोगाचे नेतृत्व डेसमंड यांच्याकडे सोपवण्यात आले. २००७ मध्ये भारत सरकारने डेसमंड टुटू यांना ‘गांधी शांतता पुरस्कार’ देऊन गौरवले होते.